مطمئنا نام بیمای آلزایمر را زیاد شنیده اید بیماری که در ابتدا به کمبود حافظه و قراموشی شناخته میشود. در واقع بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. بارزترین تظاهر زوال عقل اختلال حافظه است. اختلال حافظه معمولاً بتدریج ایجاد شده و پیشرفت می‌کند.
بیماری آلزایمر 2 تا 5 درصد اشخاص مسن را دربر می‌گیرد و گاهی هم بر اشخاص جوانتر حمله می‌کند. به نظر می‌رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلولهای منطقه هیپو کامپ که معمولا مقدار زیادی استیل کولین تولید می‌کنند بوجود می‌آید. سلولهای مغزی یا نرونهایی که آسیب دیده‌اند پلاکهایی جمع می‌کنند و به تعداد زیادی می‌میرند. منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می‌شوند به همین دلیل یکی از نشانه‌های اصلی بیماری آلزایمر عدم توانایی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت‌یابی است. اما خاطرات رویدادهای دور معمولا کمتر آسیب می‌بینند.
علایم و نشانه‌های بیماری آلزایمر:
بیماری آلزایمر در نخستین مراحلش معمولا 10 علامت هشدار دارد:
1- اختلال حافظه
2- اختلال در انجام وظایف روزمره
3- گم کردن زمان و مكان
4- اختلال در گفتار
5- اختلال در قضاوت
6- اختلال در تفكر
7- تغییر در خلق و خو
8- جابه‌جا گذاشتن وسایل
9- از دست دادن یا كاهش انگیزه زندگی
10- تغییرات شخصیتی
آیا آلزایمر قابل پیشگیری است؟
تاکنون هیچ راه تضمین شده ای برای پیشگیری از آلزایمر وجود نداشته است، اما تحقیقات اخیر روش های زیر را در پیشگیری از آلزایمر موثر می داند.
* تمرینات فکری
افرادی که مرتب مطالعه می کنند و یا بازی های فکری انجام می دهند، جدول حل می کنند و … کمتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر خواهند بود.
* تمرینات بدنی
30 دقیقه ورزش روزانه تاثیر به سزایی در سلامت قلب، ماهیچه ها و مغز دارد. پیاده روی، باغبانی، تمیز کردن منزل و….می تواند نوعی ورزش باشد.
* نوشیدن مایعات به اندازه ی کافی
کم آبی، مهم ترین فاکتور متغیر برای از دست دادن حافظه است. به مقدار کافی مایعات بنوشید و از مصرف نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید.
* مراقب داروهای مصرفی باشید
پزشک شما باید از کلیه داروهای تجویزی و غیر تجویزی که مصرف می کنید آگاه باشد. زیرا ترکیب بعضی از داروها باعث گیجی، فراموشی و یا آسیب بلند مدت به حافظه شود.
* از رژیم غذایی سالمی پیروی کنید
روزانه حداقل 5 نوع میوه و سبزی تازه بخورید. سبزیجات پهن برگ مثل بروکلی، اسفناج و کاهو برای پیشگیری از آلزایمر بسیار مفید است.
* از مکمل فسفاتیدیل سرین Phosphatidylserine استفاده کنید
مطالعات مختلف نشان می دهد که استفاده از این مکمل در مراحل اولیه ی ابتلا به آلزایمر، سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می دهد. بنابراین اگر این بیماری در خانواده در حال گسترش است بهتراست با مشورت پزشک مصرف آن را شروع کنید.
یکی از راههای پیشگیری از آلزایمر مطالعه و انجام بازیهای فکری می باشد.
علت بیماری آلزایمر :
تقریبا 10 درصد افراد بالای 60 سال ، زوال عقل دارند و حدود نیمی عقل دارند از آنها مبتلا به آلزایمر می‌باشند. آلزایمر نوعی بیماری ناهمگن از نظر ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده میشود. 5 درصد بیماران مبتلا به آلزایمر دچار بیماری خانوادگی با تظاهر زود هنگام ، 15 – 25 درصد دچار بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس ، 75 درصد مبتلا به بیماری تک گیر می‌باشند. 10 درصد موارد آلزایمر خانوادگی ، توارث اتوزومی غالب و بقیه چند عاملی را نشان می‌دهند.
مهمترین یافته‌های شناختی بیماری آلزایمر ، رسوب دو پروتئین رشته‌ای پپتید بتاآمیلویید تاو در مغز می‌باشند. پپتید بتاآمیلویید که از پروتئین رمز گردانی شده توسط یکی از ژنهای مستعد کننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می‌آید، در پلاکهای آمیلویید یا پیری در فضای خارج سلولی مخ مبتلایان به آلزایمر یافت میشود. پلاکهای آمیلویید ، حاوی پروتئینهای دیگر علاوه بر بتاآمیلویید می‌باشند. از جمله آپولیپو پروتئین E که این هم توسط نوعی ژن مستعد کننده به آلزایمر (APOE) رمز گردانی میشود.
اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو (Tau) ، کلافهای نورو فیبریلاری را تشکیل می‌دهند که برخلاف پلاکهای آمیلویید در داخل نورونهای آلزایمر یافت می‌شوند. تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبولهاست که بطور وافری در نورونهای مغز بروز می‌یابد. این پروتئین ، تجمع و پایداری میکروتوبولها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می‌یابد، تقویت می‌کند. تشکیل کلافه‌های و نورو فیبریلازی تاو ظاهرا یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است.
دوره بیماری آلزایمر چقدر است؟
روند پیشرفت بیماری آلزایمر در افراد مختلف با توجه به شرایط و پیشینه زندگی، زمان تشخیص، نوع اقدام‌های مراقبتی و درمانی متفاوت است و گاهی به 10 سال هم می‌رسد. به طور كلی این بیماری 3 مرحله دارد؛ در مرحله اول یا خفیف، علایم به‌تدریج ظاهر می‌شوند و مشكلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. در مرحله میانی، تمام علایم بروز می‌کنند و بیمار قادر نیست تنها زندگی كند و حتما به همراهی نیاز دارد. در مرحله نهایی هم به دلیل درگیر شدن بخش‌های زیادی از مغز، علاوه بر مشكلات ذهنی، مشكلات جسمی متعددی نیز در فرد به وجود می‌آید و بیمار برای زندگی، كاملا به دیگران وابسته میشود.
بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است.
درمان بیماری آلزایمر:
اگر یکی از اعضای خانواده دچار این بیماری است، حالت خصومت آنها را به خود نگیرید. محیط خانه را طوری تغییر دهید که فرد بیمار دچار آسیب بدنی نشود.
اگر مراقبت از یکی از اعضای خانواده که دچار این بیماری است را به عهده دارید، از دیگران درخواست کمک کنید تا بتوانید به خود استراحت دهید. از اینکه نیاز به استراحت و فراغت دارید احساس گناه نکنید حتی اگر بیمار از این مسأله احساس رضایت نداشته باشد.
اگر گروه حمایتی برای خانواده بیماران آلزایمر وجود دارد به آن بپیوندید و اگر وجود ندارد به ایجاد آن اهتمام ورزید.
افراد مراقبت‌کننده از بیمار می‌توانند برخی از مشکلات بیمار را با اجرای بعضی کارها کاهش دهند. مانند تکرار ، برای بیمارانی که مشکلی در حافظه دارند شاید یادآوری مکرر کمک‌کننده باشد. و اطمینان‌دهی که یک گفتگوی صمیمانه مختصر و در عین حال قوی می‌تواند بیمار مضطرب یا آشفته را آرام کند. و منحرف کردن ذهن بیمار ، که قدم زدن با بیمار می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
با مواد غذایی آلزایمر را از خود دور کنید
• مواد غذایی سرشار از فولات یا اسیدفولیک
کمبود فولات در توانایی و قدرت درک انسان‌ها اختلالاتی به وجود می‌آورد.
• مواد غذایی سرشار از ویتامین‌های C و E
مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین‌های C و E مثل توت‌فرنگی و بادام می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.
• منابع غذایی امگا 3
ماهی‌های چرب، گردو و روغن زیتون به کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر کمک می‌کند.
• مواد غذایی یا نوشیدنی‌های سرشار از فلاوونوئیدها
سیب، گندم، زغال اخته و گریپ‌فروت سرشار از فلاوونوئیدها هستند. سبزیجاتی از قبیل مارچوبه، پیاز، کلم بروکسل، سیر، لوبیا، پیاز، نخودفرنگی و اسفناج نیز منبع فلاوونوئیدها محسوب می‌شوند.
• پودر کاری
در کشور پرجمعیت هند میزان ابتلا به بیماری آلزایمر بسیار کمتر از کشورهای غربی است. احتمال می‌رود زردچوبه که در ترکیبات پودر کاری وجود دارد بی دلیل نباشد. این ادویه سرشار از ماده‌ای به نام curcuma است و رنگ زرد آن نیز مدیون وجود همین ماده است.